Het kerkgebouw dateert uit het midden van de 19e eeuw. Ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de parochie zijn in 1905 aan weerskanten van de toren, tevens hoofdingang, kapellen aangebouwd naar een ontwerp van architect Colsen. De linkerkapel was bestemd voor het dopen, de rechter voor de verering van de H. Godelieve. Beide hebben inmiddels een andere functie gekregen; de doopkapel is nu gewijd aan O.L. Vrouw; in de Godelievekapel staat tegenwoordig de doopvont. In de huidige doopkapel herinnert alleen de plafondschildering aan de vroegere functie: deze toont een engel aan de hemel met een kroon in de handen. In 1912 is het priesterkoor afgebroken en is het gebouw verbreed tot kruiskerk.

Vanaf 1806 bezat de parochie Graauw en Langendam een reliek van de H. Godelieve, speciaal bestemd voor de verering in de parochiekerk. Het bijbehorende certificaat is uitgeschreven door het bisdom Gent op 1 september 1806, speciaal voor verering in de parochiekerk van Graauw en Langendam.Toch schijnt er pas vanaf 1888 inhoud aan de devotie te zijn gegeven. De bedevaart had een beperkte regionale uitstraling en heeft bestaan tot de Tweede Wereldoorlog. In deze periode kwamen er vooral moeders met kinderen uit Graauw en omgeving naar de Godelievekapel om de heilige aan te roepen tegen kinkhoest, keelaandoeningen, oogkwalen en koortsen.

Wie naar Graauw rijdt, ziet al van ver de toren van de kerk boven het dorp uitsteken. Deze kerk uit 1855, toegewijd aan de H. Maria Tenhemelopneming, is na de basiliek in Hulst de oudste rooms-katholieke kerk in Oost-Zeeuws-Vlaanderen.

De laatste tijd is er veel te doen over het voorgoed sluiten van kerken. Hoewel de kerk van Graauw dringend aan renovatie toe is, is het zeker van groot belang om ze te behouden. In bijvoorbeeld Den Haag en Vessem (N.-Br.) zijn kosten nog moeite gespaard om de 19-eeuwse kerken te restaureren. Het gaat daar om kerken die zo'n vijfentwintig jaar jonger zijn dan de kerk in Graauw. Als een neogotische kerk ontworpen is door Pierre Cuypers zorgt de naam van die beroemde architect er voor dat er voldoende medewerking is om hoge overheidssubsidies te verkrijgen (en terecht!).

De kerk in Graauw is echter geen gebouw van de hand van Cuypers. Ze is een vroege versie van de neogotische bouwstijl en staat meer in de traditie van de zogenaamde stukadoorsgotiek. Dat is de kunststijl die de basis vormde voor de neogotiek en die vanuit Engeland overwaaide naar Nederland. Koning Willem II liet in die stijl in Den Haag veel bouwen.

Het is voor het Land van Hulst dan ook heel bijzonder een zo vroeg voorbeeld van een neogotische kerk te bezitten. Ook het interieur is welhaast een unicum. Zeker sinds in de jaren 60 van de 20e eeuw bijna alle schilderingen in kerken onder de witselkalk verdwenen en vele beelden en ornamenten werden verwijderd.

Binnen in de kerk van Graauw is mooi te zien hoe ze in 1905 en 1913 werd uitgebreid. De inventaris is nog helemaal compleet en de sfeer is ronduit uniek. De talrijke decoraties zijn bijzonder warm voor Nederlandse begrippen. Hoewel een belangrijk deel van de schilderingen pas tijdens de Eerste Wereldoorlog is aangebracht, vormen deze fresco’s een prachtige combinatie met de bouwstijl.

Eigenlijk is een algeheel reddingsplan vanuit monumentenzorg zeker op zijn plaats. Het in functie zijn en blijven van deze kerk met haar rijke inrichting maakt het gebouw compleet. Sluiten en afbreken zal eeuwig zonde zijn. Om u hiervan te overtuigen, heb ik 2 videopresentaties van tientallen foto’s gemaakt. Deze beelden spreken voor zich…